سلامت محصولات غذایی: سیل و ثروت

سلامت محصولات غذایی: سیل و ثروت

شاید بجز اهل فن در رشته آب و آبخیز داری(مهار سیلابها با سدهای خاکی کوچک، آب بندها و تراس بندی اراضی سیل خیز) کمتر ایرانی نام دکتر سید آهنگ کوثر را شنیده باشد. این دانشمند شناخته شده جهانی متاسفانه در کشور خود بسیار غریب است. با همه دانشی که خالصانه در اختیار مردمانش گذاشته بسیار متواضعانه به دور از قیل و قال زندگی میکند. برای شناخت او کافیست که نامش را در اینترنت جستجو کنید و کلیپهایش را ببینید. او ناجی مردمانی است که سالها در محاصره خطر سیلهای ویرانگر استان فارس زندگیشان با خسارت، خشکسالی، سیل و نهایتا کوچ از سرزمینهای مادری گذشته است. نام دکتر سید آهنگ کوثر با گربایگان فسا (در جنوب فارس) گره خورده است.

بهار سال  1360 درست مانند امسال 1397 سیلی بسیار ویرانگر پس از کمتر از 5 دقیقه بارش بهاری دشت گربایگان را به قتلگاه روستاییان و مسافران تبدیل کرد. تنها چندی پس از آن سید آهنگ کوثر با همراهی همسر نقاشش و یک کارگر بومی و حداقل امکاناتی که از جهاد سازندگی فارس گرفته بود، در یک کانکس در دشت بلا دیده گربایگان ساکن شد و کارش را آغاز کرد... مهار سیلاب. حالا بهتر است گزارشات تصویری این رویداد بزرگ علمی را ببینید و در مورد نتیجه خود قضاوت کنید.

دکتر کوثر به عنوان یک دانشمند بین المللی از مفاخر دوران ماست که علیرغم گمنامیش (که خود بیشتر خواهان آن است) میتواند ناجی سرزمینهای سوخته از خشکسالی و ویران شده در سیلابهای هولناکی چون پدیده سالجاری کشور باشد. او ایده بسیار شگفت انگیزی دارد اینکه:

براي امنيت انسان‌ها، آبخوانها سودمندترند يا فروش نفت ؟

ما این مقایسه را کاملا یکطرفه می بینیم اما واقعیت علمی که این دانشمند فداکار برایمان تشریح میکند ما را به این باور ی رساند که ایران عزیز بدون نفت چقدر ثروتمند تر است!!

اما ارتباط این ایده و کارهای ماندگار دکتر آهنگ کوثر با سلامت غذا که موضوع کار ماست چیست؟ آنقدر که این ارتباط بهانه درج مقاله بسیار ارزشمند این دانشمند بزرگ در این صفحه شده است؟

ارتباط سیل، خشکسالی و سلامت غذا بسیار روشن است فقط کمی دقت میخواهد. ارتباط این مفاهیم در همان کلمه امنیت خلاصه میشود. امنیت Security که راز سلامت Safety را در خود دارد. حال به وازه های زیر دقیقتر بیاندیشیم:

الف) کشاورزی: بارشهای اندک و یا با پراکنش نامناسب برای کشاورزی، کمبود آبهای جاری، خشکیدگی قنوات و کاریزها، چاه های عمیق شور و کم کیفیت، خشکسالی، مرگ انسانها و نابودی سرزمینها...

ب) کشاورزی: زمینهای خشک، دشتهای بدون پوشش مناسب گیاهی، ویرانی جنگلها و مراتع، بارندگی های شدید، سیلابهای ویرانگر، مرگ انسانها و نابودی سرزمینها...              

آیا نتیجه این هر دو وضعیت، چیزی جز عدم تولید محصولات با کیفیت و کافی غذایی داخلی، و یا تولیدات بی کیفیت یا ناسالم کشاورزی و نیز واردات محصولات غذایی خارجی نیست؟ و نداشتن تولید کافی سالم (با کیفیت) بومی عملا به معنی عدم امنیت غذایی، اقتصادی و بهداشتی کشور نیست؟

ایده آهنگ کوثر یعنی نگاه به طبیعت و الگو گرفتن از آن و دوباره ساختن همه سرزمینهایی که با جهل خودمان آنها را ویران و خطر ساز کرده ایم. قطعا سرزمینی که با آبخوان داری احیا میشود نه تنها دیگر نشانی از خشکسالی و سیل ندارد بلکه بهترین و آبادترین سرزمینی است که بدلیل تبعیت از طبیعت، سلامت و برکت در آن موج میزند...

برای مشاهده کلیپهای دکتر کوثر به لینکهای زیر مراجعه کنید:

بحران آب در ایران

آبخوان چیست؟

کربایگان، تهدید سیل تا ثروت

و برای اطلاعات بیشتر این مقاله با ارزش را بخوانید:

بهبود بلند مدت فراورده های كشاورزي با گسترش سيلاب در دشت گربايگان، ايران: آيا براي تامين امنيت انسان‌ها، تغذيه‌ي مصنوعي آبخوانها سودمندتر است يا فروش نفت ؟

سید حمید مصباح، مهرداد محمدیان، سید آهنگ کوثر

پيامد آبكشي بي‌رويه از چاههاي غير مجاز، خشكيدن كاريزهايي بود كه آب چهار روستا را در دشت گربايگان در جنوب ايران تامين مي‌كردند. اين نابخردي سبب بحراني شدن شرايط زيست و مهاجرت گروهي روستاييان به شهرها شد. بناي 2034 هكتار شبكه‌هاي گسترش سيلاب براي آبياري سيلابي و تغذيه‌ي مصنوعي آبخوانها از دي1361 تا 1375، سبب مهار شدن 193 ميليون مترمكعب سيلاب و نفوذ 76 در صد آن به آبخوان شد. نتيجه اين كار ايجاد انگيزه‌ي بازگشت در بيشتر مهاجران به روستاهايشان بود. در نتيجه اجراي اين طرح در سال زراعي 1390−1389، مساحت پهنه‌ي كشتزارهاي آبيانه 13.2 برابر سال 1361 شد. افزون بر آن، از سال 1369 تاكنون، سالانه براي 700 واحد دامي علوفه‌ي مغذي تهيه شده است. تغذيه‌ي مصنوعي آبخوانها گزينه‌اي بخردانه را در برابر ساختن سدهاي بزرگ پيشنهاد مي‌كند. 420 هزار كيلومتر مربع از پهنه‌ي ايران را آبرفتهاي درشت دانه‌ي ژرف پوشانده‌اند. گنجايش اين آبخوانهاي 5000 كيلومتر مكعب، يعني 10 برابر بارندگي سالانه‌ي سراسر ايران است. اگر هزينه‌ي فراهم ساختن يك متر مكعب گنجايش در سراب سدهاي بزرگ 2.5 دلار آمريكاي منظور گردد، ارزش بالقوه‌ي اين فضاي تهي 10¹² ×12.5لار است. افزون بر آن، گسترش سيلاب بر فراز آبخوانهاي 33000 رشته كاريز خشكيده، سبب به راه افتادن دو باره‌ي آنها خواهد شد. 19 درصد ارزش واردات ايران در سال 1392 مربوط به مواد غذايي است كه در صورت در دسترس بودن آب مي‌توان بخشي از آن را در كشور توليد كرد. از آن جا كه تغذيه‌ي مصنوعي آبخوانها آب مورد نياز را فراهم مي‌آورد، ارزش آبرفتها بيش از نفتي است كه از فروش آن ارز لازم براي خريدن مواد غذايي به دست مي‌آيد. تغذيه‌ي مصنوعي آبخوانها در پهنه‌ي 140000 كيلومتر مربع، توان ايران را براي مقابله با خشكسالي و كاهش بحرانهاي مربوطه مي‌افزايد

متن کامل این مقاله را میتوانید با عنوان زیر:

Long-term improvement of agricultural vegetation by floodwater spreading in the Gareh Bygone Plain, Iran. In the pursuit of human security, is artificial recharge of groundwater more lucrative than selling oil?

در لینک زیر جستجو کرده و مطالعه نمایید:

Hydrogeology Journal; March 2016, Volume 24, Issue 2, pp 303–317

بازار خانوادگی محصولات سالم با باور حفظ و ارتقا کیفیت مواد غذایی بومی چه به لحاظ علمی و چه از نظر مدیریت فنی و کارشناسی، سرمایه گذاری قابل توجهی را در چنین سرزمینهایی با کمک جوامع محلی دارد تا محصولات با ارزش غذایی بالا و کیفیت عالی از نظر سلامت (خصوصا به دلیل عدم وجود آلاینده های خطرناک) را به سفره شما برساند. چنانچه علاقمندان بخواهند در زمینه علمی (برای انجام پژوهشهای لازم)، یا با سرمایه گذاری (به منظور ایجاد اشتغال پایدار جوامع مولد روستایی) با ما همکاری نمایند، دست یاریشان را به گرمی میفشریم. منتظر دریافت پیشنهادات ارزنده شما با خط ارتباطی دکتر ضرابی در دانشگاه تهران : mzarabi@ut.ac.ir هستیم.